28 Φεβ 2009

70 ~ Δημήτρης Μυράτ: ...ανέσυρα τη Ζωή μου και τους την έδωσα

Βρισκόμαστε στην Πόλη με το θίασο Μαρίκας-Κυβέλης το 1934, μαζί με το ζεύγος Τσαγανέα, όταν ξαφνικά παρουσιάστηκε στα παρασκήνια ο Γιώργος Βιτσώρης. Τον στριμώξαμε σ' ένα καμαρίνι με τον Τσαγανέα και με το τσιγκέλι τού αποσπάσαμε την ομολογία πως ήρθε να δει τον αρχηγό του που κρυβότανε στην Πρίγκηπο κι έφευγε το άλλο βράδυ.

Πέσαμε στα πόδια του. Ο Χρήστος ήταν οργανωμένος τροτσκιστής, εγώ όχι, αλλά ο Βιτσώρης γνώριζε τον απέραντο θαυμασμό μου για τον μεγάλο άνδρα και το κύριο προσόν του χαρακτήρα μου -δεν ξέρω δα αν έχω κι άλλα;- είναι η μπέσα' ίσως επειδή ρέει πολύ αρβανίτικο αίμα στις φλέβες μου. Τον παρακαλέσαμε να μας πάρει μαζί του. Τελικά πείσθηκε, αφού πρώτα του δώσαμε το λόγο μας πως δεν θα μας ξεφύγει κουβέντα, ακόμα και στους πιο δικούς μας. Θα συναντιόμαστε χαράματα την άλλη μέρα στην προκυμαία του Γαλατά. Δεν έκλεισα μάτι όλη νύχτα. Η σκέψη πως θα συναντούσα μιαν από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες του αιώνα, μου 'φέρνε χτυποκάρδι να μου σπάσει την καρδιά. Λίγα γραπτά του, είχα διαβάσει σε ελληνικές μεταφράσεις, την Προδομένη Επανάσταση, μια έξοχη μονογραφία του Λένιν, μερικά άρθρα, και είχα θαυμάσει τη σαφήνεια με την οποία εξέθετε τις ιδέες του και την εμβρίθεια των κειμένων του. Στη διάρκεια του αμυντικού πολέμου των Μπολσεβίκων, ζήτησε να του στείλουν απ' τη Μόσχα στο Κόκκινο Τραίνο τα άπαντα του Αισχύλου, για να ξεκουράζει το κουρασμένο του μυαλό μόλις είχε λίγον καιρό!

Σχεδόν πρίν φέξει βρεθήκαμε στην προκυμαία με τον Τσαγανέα. Στην καθορισμένη ώρα εμφανίστηκε ο Βιτσώρης μέσα στο σύθαμπο της αυγής και μας δήλωσε ταραγμένος πως η επίσκεψη πρέπει να ματαιωθεί. «Αν τύχει και γίνει καμιά απόπειρα τις επόμενες μέρες της επίσκεψής σας, θα μπείτε στον κατάλογο των υπόπτων. Και τότε δεν την γλυτώνετε. Ήταν επιπόλαιη η υπόσχεση που σας έδωσα». Καταλάβαμε. Αναμετρήσαμε τον κίνδυνο και τρομάξαμε. Όχι μόνο για μας, αλλά και για τον ίδιο τον Βιτσώρη. Τον ξεπροβοδίσαμε λυπημένο μέχρι το παποράκι, χάνοντας μια μοναδική εμπειρία στη ζωή μας. Δεν ξαναείδα τον Βιτσώρη. Έμαθα πως στον πόλεμο βρέθηκε στο Παρίσι και πιάστηκε απ' την Γκεστάπο. Πέθανε στις φυλακές, απ' την καλοπέραση φαντάζομαι. Οι φουκαράδες οι τροτσκιστές από παντού χτυπιόντουσαν!

Τα χρόνια πέρασαν. Κάποιο απογεματάκι εμφανίστηκε η Νίτσα Τσαγανέα στο σπίτι μας στα Πατήσια μ' ένα παλικάρι καμιά εικοσιπενταριά χρονώ, που κρατούσε αγκαλιά ένα μεγάλο βιβλίο τυλιγμένο σ' εφημερίδες. Κλειστήκαμε στο γραφείο του πατέρα μου και η Νίτσα μού σύστησε τον νέο: «Ο Δήμος». «Δήμος τι;» ρώτησα. Έγινε μια μικρή παύση και η Νίτσα επανέλαβε με νόημα: «Ο Δήμος». Κατάλαβα.Ήταν το ψευδώνυμο της παρανομίας. Ο Δήμος ξετύλιξε απ' τις εφημερίδες το βιβλίο και μου το 'δωσε. Ήταν η αυτοβιογραφία του Τρότσκυ Η ζωή μου, σε αγγλική μετάφραση. Μου εξήγησε το σκοπό της επίσκεψής του. Το κόμμα, το τροτσκιστικό, με παρακαλεί να μεταφράσω ένα πολυσέλιδο κεφάλαιο που μου είχαν σημαδέψει. Δέχτηκα πρόθυμα και ρίχτηκα στη δουλειά, διαβάζοντας ταυτόχρονα το αφάνταστα ενδιαφέρον βιβλίο.

Ήρθε ξαφνικά η 4η Αυγούστου και όλα άλλαξαν. Άργησα να μάθω πως ο Δήμος πιάστηκε απ' τους πρώτους και κάπου τον πήγανε, στην Ακροναυπλία ή στο Καλπάκι, άλλη μια επιβεβαίωση της ανέντιμης συκοφαντίας πως οι τροτσκιστές ήταν στην υπηρεσία της Γενικής Ασφάλειας. Φαντάζομαι την κατάπληξη των φανατικών σταλινικών, όταν αποκαλύφθηκε, μετά το θάνατο του, φυσικά, πως ο Στάλιν είχε διατελέσει για ένα μικρό διάστημα, πριν από την επανάσταση, έμμισθο όργανο της Οχράνα, της μυστικής τσαρικής αστυνομίας!

Πέρασαν τα χρόνια της Κατοχής. Και σαν ήρθε η Απελευθέρωση, με πληροφόρησαν οι Τσαγανέηδες -παίζαμε πάντα στον ίδιο θίασο με το εξαίρετο θεατρικό ζευγάρι- πως ο Δήμος βγήκε απ' τίς φυλακές και θα 'ρθουνε μιαν απ' αυτές τις μέρες να παραλάβουνε το βιβλίο και τη μετάφραση, πού είχα βέβαια από καιρό έτοιμη. Καλώς να 'ρθούν. Όμως σε λίγες μέρες οι καλοί φίλοι, μου 'φεραν τα θλιβερά μαντάτα. Ο Δήμος, με την αποχώρηση των Γερμανών, βρέθηκε πάλι λεύτερος και γύρισε στους γονιούς του που τον είχανε ξεγράψει, στο Περιστέρι. Κάηκε το πελεκούδι στη γειτονιά εκείνο το βράδυ. Συγγενείς και φίλοι μαζεύτηκαν στο φτωχικό σπιτάκι να γιορτάσουνε το γυρισμό του νεκραναστημένου. Και τα χαράματα, σαν είχαν όλα καταλαγιάσει μπήκαν στο σπίτι κάτι λεβέντες της ΟΠΛΑ, άρπαξαν τον Δήμο που έκανε εννιά χρόνια στα μπουντρούμια για τις μαρξιστικές του πεποιθήσεις, τον πήγανε σε κάποια χωματερή και τον σφάξανε!

Πέρασαν πάλι τα xρόνια. Κι όσο μεγαλώνεις, περνάνε ακόμα πιο γρήγορα. Ένα βραδινό ήρθαν στα Πατήσια και με ζήτησαν δυο παλικάρια. Είxαμε τότε κυβέρνηση Πλαστήρα. «Ήρθαμε να σας παρακαλέσουμε να μας επιστρέψετε το βιβλίο που σας είxε δώσει ο Δήμος. Ερxόμαστε απ' το κόμμα» (εννοούσαν το τροτσκιστικό). Άρxισε τότε μια ατέλειωτη συζήτηση. Έλεγα πως ύστερα από τόσα xρόνια το βιβλίο είxε περιέλθει στην ιδιοκτησία μου, πως δεν έβλεπα στα χέρια τους καμιά εξουσιοδότηση, κι αυτοί ανέπτυσσαν τα δικά τους επιxειρήματα, που έφτασαν να γίνουν ελαφρώς προσβλητικά, οπόταν, ξαφνικά, ο ένας απ' τους δύο άλλαξε τακτική: «Εντάξει, θα σας πούμε κάτι που εμείς δεν το πιστεύουμε, αλλά σεις, απ' όσα έxουμε ακούσει, ανήκετε στην ιδανιστική φιλοσοφία και το πιστεύετε. Νομίζετε πως η ψυxή του Δήμου θα είναι ευxαριστημένη με την πράξη σας; Να κατακρατάτε ένα βιβλίο που ανήκει νόμιμα στο κόμμα για το οποίο έδωσε τη ζωή του

Δάκρυα πλημμύρισαν τα μάτια μου. Η αγάπη μου στο βιβλίο με μετέβαλε σε κοινό κλέφτη. Τους άφησα εκεί που στεκόντουσαν, πήγα στη βιβλιοθήκη, ανέσυρα τη Ζωή μου, γύρισα και τους την έδωσα. Μου είχαν βρει την αχίλλειο πτέρνα μου!
Δημήτρης Μυράτ (1908-1991)

Image and video hosting by TinyPic

* Το αυτοβιογραφικό κείμενο είναι από το βιβλίο
Δημήτρης Μυράτ "Οψέ οι μύλοι των θεών"
εκδ. Καστανιώτη, 1998
* οι φωτογραφίες είναι από το ίδιο βιβλίο

Ετικέτες , ,

2 σχόλια:

Anonymous Χρήστος :

Την τριετία 1947-1950 ο Δημήτρης Μυράτ ήταν πρωταγωνιστής του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου, πρωταγωνιστώντας στις παραστάσεις: Συρανό ντε Μπερζεράκ (πρώτο ανέβασμα 23/03/1948 - 23/05/1948), Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι(πρώτο ανέβασμα 21/10/1948 - 19/12/1948)και Ορέστεια: Χοηφόροι-Ευμενίδες (πρώτο ανέβασμα 08/09/1949 - 09/10/1949, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού). Και οι τρεις παραστάσεις σκηνοθετήθηκαν απο το Δημήτρη Ροντήρη.

Τότε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου ήταν ο Άγγελος Τερζάκης-δικά του και τα κείμενα του προγράμματος των παραστάσεων.

Πιο συγκεκριμένα, πρόγραμμα του Συρανό ντε Μπερζεράκ και η σελίδα με τη διανομή των ρόλων, όπου βλέπουμε το Δημητρη Μυράτ στον πρωταγωνιστικό ρόλο του έργου του Εντμον Ροστάν. Επίσης διασώζονται φωτογραφίες από την παράσταση- εδώ ένα στιγμιότυπο του Δ. Μυράτ.

Διθυραμβικές υπήρξαν οι κριτικές και για την ερμηνεία του στην παράσταση. Ο Χρ. Εμ. Αγγελομάτης στην εφημερίδα Εστία έγραψε στις 24/03/1948: Το έργον ηυτύχησε να έχη ερμηνευτήν εις τον κύριον ρόλον, του Συρανό, τον κ. Δ. Μυράτ. Ο καλός αυτός καλλιτέχνης ευρισκόμενος εις την πληρότητα ήδη του επαγγέλματός του, απέδωσε τον ρόλον αυτόν του πάσχοντος ανθρώπου , υπό την επίφασην του γέλιου , του υπερήφανου μέχρι παραφροσύνης, τον γεμάτον αυτόν μεταπτώσεις ρόλον με αρτιότητα που θα εζήλευε το καλλίτερον ξένον θέατρον.
Η Αγλαΐα Μητροπούλου στο περιοδικό Ελληνική Δημιουργία έγραψε στις 15/04/1948: Ο κ. Δημήτρης Μυράτ ξεπέρασε τον εαυτό του και τις προσδοκίες μας στο πρόσωπο του ήρωα. Με την κλασσική μάσκα και το κοστούμι, του Κοκλέν, ήταν ένας τέλειος Συρανό. O Διονύσιος Ρώμας στο περιοδικό Ελληνική Πνοή έγραψε στις 11/04/1948:Η μεγάλη έκπληξις της βραδιάς ήταν βεβαίως ο κ. Μυράτ! Δίχως να έχω πρόθεση να μειώσω τα λαμπρά δείγματα της περασμένης του εργασίας, θα ήθελα από τη στήλη αυτή να τονίσω τις δυνατότητες που κλείνει μέσα του ο καλός αυτός καλλιτέχνης που μας έδειξε με πόση ευκολία (ή με πόση εργασία, πράγμα ακόμη πολυτιμότερο) ξέρει να ανανεώνεται.
Η παράσταση περιόδευσε και στη Θεσσαλονίκη και τα έντυπα της πόλης έγραψαν γι' αυτή:
Ο θ. Δάφνις στο Φως (Θεσσαλονίκης) στις 27/06/1948, ο Γ. Γιαννακόπουλος στην εφημερίδα Οι Ακρίται του Βορρά στις 05/07/1948 και ο Γ. Δαμόρης στη Μακεδονία στις 27/06/1948.

15/3/11 00:08  
Anonymous Χρήστος :

Το πρόγραμμα της Στρίγγλας που έγινε αρνάκι και η σελίδα με τη διανομή, όπου αναφέρεται ως Πετρούκιος. Στη φωτογραφία ο Δ. Μυράτ βρίσκεται μαζί με την Κατερίνα, Μαίρη Αρώνη.
Η μόνη διαθέσιμη κριτική είναι αυτή του Δρόσου Τριφύλλη στην εφημερίδα Πειραϊκή Ζωή, στις 22/12/1948
Στη σελίδα με τη διανομή των ρόλων του προγράμματος της Ορέστειας, ο Δ. Μυράτ αναφέρεται ως Ορέστης. Η παράσταση η συνοδεύτηκε από πλήθος δημοσιευμάτων . Ωστόσο σώθηκαν μόνο λίγες φωτογραφίες. Σ' αυτή διακρίνεται στιγμιότυπο από την παράσταση με το Δημήτρη Μυράτ και την Ηλέκτρα Έλσα Βεργή, ενώ σ' αυτή αποτυπώθηκε το κοσμικό στιγμιότυπο του Βασιλιά Παύλου Α΄-σημεία των καιρών...- με τον ηθοποιό.

Τέλος να αναφερθεί και η παράσταση Ζακυνθινή σερενάτα του Διονύσιου Ρώμα το 1938 στην οποία συμμετείχε, το άρθρο του "Πώς ο Λέσιγκ έγραψε το πρώτο του θεατρικόν έργον. Επ' ευκαιρία της σημερινής "πρώτης"" στις 11/02/1944 στα Αθηναϊκά Νέα (μετέπειτα Νέα), σχετικά με το θεατρικό έργο Μίνα φον Μπάρνχελμ του Γκρότχολντ Εφραίμ Λέσιγκ και η μετάφραση της διασκευής των Δαιμονισμένων του Ντοστογιέφσκι απ΄τον Αλμπέρ Καμύ

Τα παραπάνω στοιχεία προέρχονται από το ψηφιακό αρχείο του Εθνικού Θεάτρου.

15/3/11 00:14  

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε Σχόλια ανάρτησης [Atom]

<< Αρχική σελίδα